Bijl aan de muur

Als Jezus tweeduizend jaar geleden niet was gekruisigd, dan zou de wereld er vandaag heel anders uitzien. Het is voor niet-christenen sowieso moeilijk te begrijpen waarom wij onze Verlosser afbeelden als een misdadiger na zijn galgenmaal.

Bij ons op school ging het erin als zoete koek. Je wist als katholiek opgevoed jongetje niet beter, dan dat die man er zijn hele leven al had gehangen. Jezus zonder kruis - als hij er niet aan hing, dan liep hij er wel mee te zeulen - is net zoiets als Boeddha zonder buik.

Ik deed zelf ijverig mee met het in stand houden van de mythe. Als zevenjarige speelde ik veel in de buitenlucht en keek zodoende vaak naar de hemel. Op Goede Vrijdag schoof rond twee uur 's middags een donkere wolk voor de zon en een dreigende schaduw viel over de straat. Ik holde naar huis om het aan mijn moeder te vertellen. 'Mam, het wordt helemaal donker buiten, ze zijn vast Jezus aan het kruisigen!'


Los van het lijdensverhaal was die hele kerk trouwens maar een brave bedoening. De zondagsmis, met de lange ondoorgrondelijke preken en die uitgerekte latijnse liederen, was meestal zo saai en slaapverwekkend dat ik mijn gezangenboekje oprolde en er een verrekijker van maakte. Daarmee probeerde ik vriendjes van school op te sporen of meisjes uit de buurt te bespieden. Eén keer keek ik tot mijn schrik recht in de ogen van de pastoor. Daarna behoorde dit tijdverdrijf meteen tot het verleden.

De knielkwartiertjes duurden een eeuwigheid, vooral wanneer iemand je 'kussentje' had gestolen, een ietwat overdreven benaming voor een stuk vilt van nog geen centimeter doorsnee. Ik wist trouwens niet dat hout zo hard en onbuigzaam kon zijn. En dan was er nog die zouteloze hostie. Terwijl je thuis iedere tien minuten liep te jengelen om een koekje of een snoepje, moest je het in de kerk anderhalf uur uitzingen met iets wat nog het meest weg had van een stukje vloeipapier. Probeer deze zondagse martelgang maar eens uit te leggen aan je toekomstige kroost. Je wordt waarschijnlijk aangeklaagd wegens kindermishandeling jegens jezelf.

Het was ook altijd stervenskoud in de kerk, niet echt bevorderlijk voor de tere kinderlongen. Van centrale verwarming had Onze Lieve Heer blijkbaar nog nooit gehoord. Maar wat mij het meest is bijgebleven zijn de afbeeldingen van Jezus aan het kruis. Misschien hadden ze de beeldenstorm destijds nog wat grondiger aan moeten pakken. Ik bedoel, tegenwoordig discussieert iedereen over geweld op tv en de jeugd die steeds agressiever wordt. Maar waar wij in onze jonge jaren allemaal aan bloot werden gesteld; zware spijkers die dwars door handen en voeten staken, een hoofd vol striemen, en bloed gutsend uit de ogen en andere gaten. Daar kan geen Ebola tegenop.

Maar het meest schrijnend is dat niemand, geen priester of godsdienstleraar, mij ooit heeft uit kunnen leggen waarom die gekwelde man aan het kruis werd geslagen. Wat had hij de mensen misdaan? Johannes de Doper hadden ze gewoon voor de lol z'n hoofd er afgehakt, maar Jezus, die goeddoener?

Je moet er overigens niet aan denken dat, in plaats van Jezus, Johannes de centrale figuur binnen het christelijke geloof zou zijn geworden. Weinig esthetisch, zo'n beeldje in je huiskamer van een man met z'n hoofd op een bord. Daarbij zou het de kerk één van haar belangrijkste symbolen ontnemen: het kruis. Of zouden we dan een bijl aan de muur hangen?

Foto: Ralph Mens